Ξενοφών, Αγησίλαος. Η υπόθεση του έργου
Ο βασιλιάς της Σπάρτης Αγησίλαος (442-358 π.Χ.) υπήρξε μια χαρισματική προσωπικότητα με φιλελεύθερες αρχές και πανελλήνια ιδεώδη. Μεταξύ των ετών 396-394 π.Χ. διεξήγαγε πόλεμο εναντίον των Περσών στη Μ. Ασία με σκοπό να απελευθερώσει τις ελληνικές πόλεις από την περσική κηδεμονία.
Ο Ξενοφών τον γνώρισε από κοντά (πολέμησε υπό τις διαταγές του στη μάχη της Κορώνειας) και θαύμασε τις ικανότητες και το ήθος του. Αυτά τα στοιχεία της προσωπικότητάς του εξαίρει στο ομώνυμο έργο του και ιδιαίτερα εξαίρει τον φιλελληνισμό του και τον πόνο, που αισθάνονταν, όταν έβλεπε Έλληνες να πολεμούν εναντίον Ελλήνων και όχι εναντίον του κοινού εχθρού, των Περσών. Το 394 π.Χ. στην Κορώνεια της Βοιωτίας αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει τον ενωμένο στρατό των Αθηναίων και των Θηβαίων, σε έναν δηλαδή ελληνικό εμφύλιο με την υποκίνηση των Περσών. Σε σύγκριση προς οποιονδήποτε άλλον, κατά τον Ξενοφώντα, αυτός ο βασιλιάς της Σπάρτης υπερείχε στα ψυχικά χαρίσματα και αποτελούσε το παράδειγμα του τέλειου ανδρός (... τελέως ἀνὴρ ἀγαθὸς ἐγένετο). 