Ισοκράτης, Νικοκλῆς ή Κύπριοι. Η υπόθεση του λόγου

Ο λόγος είναι παραινετικός ή συμβουλευτικός. Γράφτηκε μεταξύ του χρονικού διαστήματος 372 - 365 π.Χ. Στόχος του Ισοκράτη είναι να παρουσιάσει την εικόνα μίας ιδανικής μοναρχίας, παρουσιάζοντας τον Νικοκλή να εκφωνεί τον λόγο του προς τους «τῶν ὑπηκόων τιμιωτάτους» αλλά και στους συμμάχους κατά την ανάρρησή του στον θρόνο, για να υποδείξει «ἃ δεῖ ποιεῖν τοὺς ἀρχομένους».

Ο Νικοκλής∗ προσπαθεί να αποδείξει ότι η μοναρχία αποτελεί το καλύτερο είδος διακυβέρνησης και ότι ο ίδιος λόγω των προγόνων του, αλλά και λόγω των επιδόσεών του είναι επάξια βασιλιάς της Σαλαμίνας, καταλήγοντας σε έναν κατάλογο βασιλικών διαταγμάτων προς τους πολίτες. Με άλλα λόγια είναι μια πραγματεία του Ισοκράτη περί βασιλείας.

 

Διάρθρωση του λόγου

Α. Προοίμιο (§§ 1-9)

Στο προοίμιο ο Ισοκράτης στρέφεται εναντίον εκείνων που κατηγορούν τη δύναμη του ρητορικού λόγου.

 

Β. Πρόθεσις (§§ 10-13)

 

Γ. Κυρίως μέρος

1ο μέρος: Σύγκριση πολιτευμάτων - Έπαινος μοναρχικού πολιτεύματος (§§ 14-26)

2ο μέρος: Νομιμότητα εξουσίας (§§ 27-29), Δικαιοσύνη και Σωφροσύνη (§§ 30-42), Δικαιοσύνη και Σωφροσύνη ως αποκλειστικές αρετές των καλῶν κἀγαθῶν (§§ 43-47)

3ο μέρος: Παραινέσεις προς τους πολίτες (§§ 48-62)

 

Δ. Επίλογος (§§ 63-64)

Στον επίλογο δίνεται η υπόσχεση για ευημερία, εάν οι πολίτες υπακούσουν και εκτελέσουν τα βασιλικά διατάγματα.

 

∗ Ο Νικοκλής ήταν δευτερότοκος γιος του Ευαγόρα Α΄ και κυβέρνησε από το 374 ως το 361 π.Χ. Ανήλθε στον θρόνο της Σαλαμίνας μετά τη δολοφονία του πατέρα του και του μεγαλύτερου αδελφού του Πνυταγόρα. Το δικαίωμα στον θρόνο αμφισβητήθηκε από τους Σαλαμίνιους, γιατί ο πρωτότοκος Πνυταγόρας είχε γιο και αυτός έπρεπε να γίνει βασιλιάς.

Ξενοφών, Πόροι ή Περί προσόδων. Η υπόθεση του έργου

Ξενοφών, Πόροι ή Περί προσόδων. Η υπόθεση του έργου

Το έργο γράφτηκε το 355/4 π.Χ. Ο Ξενοφώντας υποδεικνύει στους Αθηναίους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να αυξήσουν τα έσοδα για την πόλη, ώστε να εξασφαλιστεί η επάρκεια για τους πολίτες και να αποφύγουν την εκμετάλλευση των συμμάχων τους. Την εποχή που γράφτηκε ο λόγος τα οικονομικά της πόλης των Αθηνών είχαν περιέλθει σε δυσχερή κατάσταση λόγω των πολέμων και της απώλειας των περισσοτέρων συμμάχων. Γι’ αυτό απευθυνόμενος σε β΄ πληθυντικό πρόσωπο δίνει στους Αθηναίους πρακτικές συμβουλές για την αντιμετώπιση των οικονομικών δυσχερειών και την αύξηση των εσόδων της πόλης. Θέλει να τους πείσει πώς θα γίνουν αυτάρκεις χωρίς να έχουν ανάγκη τη ναυτική ηγεμονία τους και τους φόρους από τους συμμάχους τους.

Η αυτάρκεια θα προέλθει από την αξιοποίηση της αττικής γης, η οποία έχει ήπιο κλίμα και είναι εύφορη. Παράλληλα θα πρέπει να αξιοποιηθεί το μάρμαρο από την Πεντέλη, από το οποίο γίνονται οι περισσότεροι ναοί στην Ελλάδα, οι βωμοί και τα αγάλματα των θεών. Το μάρμαρο αυτό ζητούν να το προμηθευτούν ακόμα και οι βάρβαροι. Επιπρόσθετα θα πρέπει να γίνει εξόρυξη αργύρου από τα ορυχεία του Λαυρίου και με διάφορους τρόπους να γίνει η προσέλκυση των μετοίκων για να αναπτυχθεί το εμπόριο. Πέραν τούτων θεωρεί αναγκαία την εξασφάλιση της ειρήνης για την αύξηση των εσόδων.

Αισχίνης, Κατά Κτησιφώντος. Η υπόθεση του λόγου

Αισχίνης, Κατά Κτησιφώντος. Η υπόθεση του λόγου

Το 337 π.Χ., λίγο μετά τη μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.), ο Κτησιφών, πολιτικός φίλος του Δημοσθένη, πρότεινε να στεφανωθεί ο ρήτορας στο θέατρο του Διονύσου κατά τα Μεγάλα Διονύσια με χρυσό στεφάνι «αρετής συμπάσης ένεκα και ευνοίας της προς την πόλιν».

Αισχίνης, Περί της Παραπρεσβείας

Αισχίνης, Περί της Παραπρεσβείας. Η υπόθεση του λόγου

Το 346 π.Χ., μετά τα Ολυνθιακά (κατάληψη και καταστροφή της Ολύνθου το 348 π.Χ.), οι Αθηναίοι έστειλαν στη Μακεδονία μία δεκαμελή πρεσβεία για τη σύναψη ειρήνης με τον Φίλιππο. Ο Φιλοκράτης, ο Κτησιφών, ο Δημοσθένης και ο Αισχίνης ήταν ανάμεσα στα μέλη αυτής της πρεσβείας. Η ειρήνη, που υπογράφηκε μεταξύ Μακεδονίας και Αθήνας με τους συμμάχους της, ονομάστηκε Φιλοκράτειος Ειρήνη (346 π.Χ.).

Αισχίνης, Κατά Τιμάρχου

Αισχίνης, Κατά Τιμάρχου. Η υπόθεση του λόγου

Ο Τίμαρχος ανήκε στην πολιτική παράταξη του Δημοσθένη και μετά την υπογραφή της «Φιλοκρατείου Ειρήνης» (346 π.Χ.) κατηγόρησε τον Αισχίνη για παραπρεσβεία, δηλαδή, όταν συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για την ειρήνη με τον Φίλιππο, έβλαψε με τις ενέργειες την πόλη του. (Δες και τον ομώνυμο λόγο του Αισχίνη).

Ανδοκίδης, Κατά Αλκιβιάδου

Ανδοκίδης, Κατά Αλκιβιάδου. Η υπόθεση του λόγου

Ο Ανδοκίδης κατάγονταν από ιερατικό γένος. Είχε αριστοκρατικές πεποιθήσεις και συνδέθηκε με τον Αλκιβιάδη. Το 415 π.Χ. θεωρήθηκε ότι είχε ανάμειξη στο σκάνδαλο των Ερμοκοπιδών. Γι’ αυτό φυλακίστηκε ο ίδιος, ο πατέρας του και μερικοί συγγενείς του.

Ανδοκίδης, Περί της εαυτού καθόδου

Ανδοκίδης, Περί της εαυτού καθόδου. Η υπόθεση του λόγου

Ο Ανδοκίδης κατάγονταν από ιερατικό γένος. Είχε αριστοκρατικές πεποιθήσεις και συνδέθηκε με τον Αλκιβιάδη. Το 415 π.Χ. θεωρήθηκε ότι είχε ανάμειξη στο σκάνδαλο των Ερμοκοπιδών. Γι’ αυτό φυλακίστηκε ο ίδιος, ο πατέρας του και μερικοί συγγενείς του. Κατέδωσε όμως τους ενόχους για να αποφυλακισθεί αυτός και οι συγγενείς του, αλλά η πράξη του αυτή μείωσε πολύ τη φήμη του στην Αθήνα και τελικά με ειδικό ψήφισμα καταδικάστηκε σε εξορία.
Το 403 π.Χ., που δόθηκε γενική αμνηστία, γύρισε στην Αθήνα. Έκτοτε συμμετείχε ενεργά στην πολιτική ζωή της Αθήνας, ιδιαίτερα την περίοδο 395-387 π.Χ.
Ο λόγος αυτός εκφωνήθηκε στην Εκκλησία του Δήμου το 407 π.Χ. Ο Ανδοκίδης προσπάθησε να πείσει για δεύτερη φορά (μετά την πρώτη του 411 π.Χ.) να αποκτήσει τα πολιτικά του δικαιώματα και να γυρίσει στην Αθήνα.

Ανδοκίδης, Περί της προς Λακεδαιμονίους ειρήνης

Ανδοκίδης, Περί της προς Λακεδαιμονίους ειρήνης. Η υπόθεση του λόγου

Ο Ανδοκίδης κατάγονταν από ιερατικό γένος. Είχε αριστοκρατικές πεποιθήσεις και συνδέθηκε με τον Αλκιβιάδη. Το 415 π.Χ. θεωρήθηκε ότι είχε ανάμειξη στο σκάνδαλο των Ερμοκοπιδών. Γι’ αυτό φυλακίστηκε ο ίδιος, ο πατέρας του και μερικοί συγγενείς του. Κατέδωσε όμως τους ενόχους για να αποφυλακισθεί αυτός και οι συγγενείς του, αλλά η πράξη του αυτή μείωσε πολύ τη φήμη του στην Αθήνα και τελικά με ειδικό ψήφισμα καταδικάστηκε σε εξορία. Το 403 π.Χ., που δόθηκε γενική αμνηστία, γύρισε στην Αθήνα.

Ανδοκίδης, Περί των μυστηρίων

Ανδοκίδης, Περί των μυστηρίων. Η υπόθεση του λόγου

Ο Ανδοκίδης κατάγονταν από ιερατικό γένος. Είχε αριστοκρατικές πεποιθήσεις και συνδέθηκε με τον Αλκιβιάδη. Το 415 π.Χ. θεωρήθηκε ότι είχε ανάμειξη στο σκάνδαλο των Ερμοκοπιδών. Γι’ αυτό φυλακίστηκε ο ίδιος, ο πατέρας του και μερικοί συγγενείς του. Κατέδωσε όμως τους ενόχους για να αποφυλακισθεί αυτός και οι συγγενείς του, αλλά η πράξη του αυτή μείωσε πολύ τη φήμη του στην Αθήνα και τελικά με ειδικό ψήφισμα καταδικάστηκε σε εξορία.

Το 403 π.Χ., που δόθηκε γενική αμνηστία, γύρισε στην Αθήνα. Το 399 π.Χ. ο Μέλητος τον κατηγόρησε για ασέβεια, ανακινώντας το παλαιό σκάνδαλο του 415 π.Χ.

Ο Ανδοκίδης απολογήθηκε με τον λόγο του Περί των μυστηρίων, που αποτελεί μία αναφορά στα γεγονότα και τα πρόσωπα της περιόδου του 415 π.Χ. Με τον λόγο του αυτόν αθωώθηκε.

Αντιφών, Περί του Ηρώδου φόνου

Αντιφών, Περί του Ηρώδου φόνου. Η υπόθεση του λόγου

Ο Έλος (Ευξίθεος)¹ από τη Μυτιλήνη ξεκίνησε με πλοίο μαζί με τον Ηρώδη από την Αθήνα για να πάνε στην Αίνο της Θράκης. Λόγω κακοκαιρίας και επειδή το πλοίο ήταν αστέγαστο κατέφυγαν σε έναν όρμο κοντά στη Μήθυμνα και εκεί μετέβησαν σε εστεγασμένο πλοίο. Ο Ηρώδης το βράδυ εξήλθε από το πλοίο και δεν γύρισε ξανά. Την ημέρα, παρόλο που ερεύνησαν όλη την περιοχή, αυτός δεν βρέθηκε.

Αντιφών, Περί του χορευτού

Αντιφών, Περί του χορευτού. Η υπόθεση του λόγου

Οι χορηγοί, οι υπεύθυνοι για τα έξοδα των χορευτών του χορού, συχνά έτρεφαν αυτούς στο σπίτι τους. Κάποιος χορηγός του χορού από τη φυλή Ερεχθηίδα και την Κεκροπίδα έτρεφε στο σπίτι του τα παιδιά που επρόκειτο να γίνουν χορευτές.

Ένα από αυτά τα παιδιά ήπιε κάποιο φάρμακο για να αποκτήσει ευφωνία και πέθανε. Οι γονείς του παιδιού κατηγόρησαν τον χορηγό (χορευτή) ότι αυτός έκανε τον φόνο.

Ο χορευτής στον λόγο αυτόν απολογείται αρνούμενος τον φόνο λέγοντας πως ο θάνατος συνδυάστηκε με το γεγονός ότι τα παιδιά γυμνάζονταν στο σπίτι του, αλλά αυτός είναι άδηλος και δεν υπάρχει καμία βάσιμη απόδειξη ότι αυτός έκανε το έγκλημα.

Δημοσθένης, Επιστολή Φιλίππου

Δημοσθένης, Επιστολή Φιλίππου

Η επιστολή αναφέρει τις αιτιάσεις του Φιλίππου προς τους Αθηναίους ότι δεν κρατούν τις συμφωνίες που έκαναν μαζί του και διεκδικούν άδικα περιοχές που ανήκουν σ’ αυτόν. Η Αμφίπολη, που αμφισβητείται από τους Αθηναίους, ανήκει σ’ αυτόν από την εποχή των προγόνων του. Το ίδιο συμβαίνει και με άλλες περιοχές, στις οποίες ο Φίλιππος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα. Η στάση του, λοιπόν, απέναντι στους Αθηναίους, που ήταν ανεκτική μέχρι εκείνη τη χρονική περίοδο, θα αλλάξει και θα τους αντιμετωπίζει πλέον με γνώμονα το δίκαιο και έχοντας ως μάρτυρες τους θεούς.  

Δημοσθένης, Επιτάφιος

Δημοσθένης, Επιτάφιος. Η υπόθεση του λόγου

Ο Επιτάφιος του Δημοσθένη αναφέρεται στους Αθηναίους που έπεσαν αγωνιζόμενοι στη μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.).

Ο ρήτορας εγκωμιάζει τους νεκρούς για την ανδρεία τους. Παράλληλα βρίσκει την ευκαιρία να αναφερθεί στα πλεονεκτήματα του δημοκρατικού καθεστώτος της πόλης του, γιατί αυτό το καθεστώς είναι που διαμορφώνει το ήθος και διαπλάθει τους πολίτες να είναι γενναίοι.

Όπως γίνεται στις περιπτώσεις των Επιταφίων, επειδή τα έργα των πεσόντων φαίνονται στους ακροατές υπερβολικά, έτσι και εδώ ο Δημοσθένης ζητά την εύνοια των ακροατών, χωρίς την οποία δεν θα ήταν επιτυχής ο λόγος του.

Δημοσθένης, Ερωτικός

Δημοσθένης, Ερωτικός. Η υπόθεση του λόγου

Ο λόγος αυτός είναι το εγκώμιο του Επικράτη, ενός ωραίου νέου υπό μορφή επιστολής. Δεν επαινείται μόνον η σωματική ομορφιά. Επαινείται κυρίως η ευγένεια της ψυχής και η σύνεση, στοιχεία που τον ξεχωρίζουν από όλους τους συνομηλίκους του.

Δημοσθένης, Κατά Αριστογείτονος Α΄

Δημοσθένης, Κατά Αριστογείτονος Α΄. Η υπόθεση του λόγου

Ο Αριστογείτων εισήγαγε ψήφισμα για έγκριση προκειμένου να καταδικαστεί για ιεροσυλία ο Ιεροκλέας. Ο γιος του Ιεροκλέα, Φανόστρατος, και ο Δημοσθένης απέδειξαν ότι το ψήφισμα ήταν παράνομο και το δικαστήριο επιδίκασε ως ποινή στον Αριστογείτονα 5 τάλαντα για το δημόσιο ταμείο (όφλημα). Κατηγόρησε επίσης τον Ηγέμονα και επειδή δεν μπόρεσε να αποδείξει την κατηγορία καταδικάστηκε να πληρώσει 1.000 δραχμές.

Δημοσθένης, Κατά Αριστογείτονος Β΄

Δημοσθένης, Κατά Αριστογείτονος Β΄. Η υπόθεση του λόγου

Είναι η δευτερολογία της ίδιας υπόθεσης με αυτή του λόγου «Κατά Αριστογείτονος Α΄». Η ενοχή του Αριστογείτονα αποδείχθηκε στον πρώτο λόγο του και εδώ ο ρήτορας αναφέρεται σε ζητήματα που αφορούν την πιστή τήρηση και τον σεβασμό των νόμων.

Δημοσθένης, Κατά Αριστοκράτους

Δημοσθένης, Κατά Αριστοκράτους. Η υπόθεση του λόγου

Οι Αθηναίοι είχαν προσφέρει πολλές τιμές και προνόμια στον αρχηγό των μισθοφόρων Χαρίδημο για τις υπηρεσίες του προς την πόλη τους. Ο Αριστοκράτης ζήτησε να εγκριθεί από τη βουλή ψήφισμα, που να απονείμει και άλλα προνόμια στον Χαρίδημο. Ο Ευθυκλής πήγε τότε στον Δημοσθένη για να του γράψει αυτόν τον λόγο, ο οποίος εκφωνήθηκε το 352 π.Χ.

Δημοσθένης, Κατά Αφόβου Α΄ (Κατά Αφόβου Επιτροπής Α΄)

Δημοσθένης, Κατά Αφόβου Α΄ (Κατά Αφόβου Επιτροπής Α΄). Η υπόθεση του λόγου

Ο πατέρας του Δημοσθένη ήταν μαχαιροποιός και πέθανε, όταν ο ρήτορας ήταν μικρός. Πριν το θάνατό του όρισε επιτρόπους και διαχειριστές της περιουσίας του τον Δημοφώντα, τον Άφοβο και τον Θηριππίδη. Η περιουσία του οίκου ήταν 14 τάλαντα. Ο Δημοφών ανέλαβε την επιτροπεία της αδελφής του, ο Άφοβος της μητέρας του και ο Θηριππίδης ανέλαβε την επιτροπεία του ρήτορα.

Δημοσθένης, Κατά Αφόβου Β΄ (Κατά Αφόβου Επιτροπής Β΄)

Δημοσθένης, Κατά Αφόβου Β΄ (Κατά Αφόβου Επιτροπής Β΄). Η υπόθεση του λόγου 

Ο πατέρας του Δημοσθένη ήταν μαχαιροποιός και πέθανε, όταν ο ρήτορας ήταν μικρός. Πριν το θάνατό του όρισε επιτρόπους και διαχειριστές της περιουσίας του τον Δημοφώντα, τον Άφοβο και τον Θηριππίδη. Η περιουσία του οίκου ήταν 14 τάλαντα. Ο Δημοφών ανέλαβε την επιτροπεία της αδελφής του, ο Άφοβος της μητέρας του και ο Θηριππίδης ανέλαβε την επιτροπεία του ρήτορα.

Δημοσθένης, Κατά Κόνωνος

Δημοσθένης, Κατά Κόνωνος. Η υπόθεση του λόγου

Ο λόγος αυτός εκφωνήθηκε ή το 355 ή το 341. Η χρονολόγηση αυτή πιθανολογείται από στοιχεία του κειμένου.